O metodzie

Neuro-Integracyjna Terapia Odruchów Niemowlęcych

 Z czego składa się program i co ma na celu?

    Są to metody i techniki skierowane na kształtowanie i wykorzystanie naturalnych zasobów rozwojowych, uczenia się i zdrowia psychicznego.

    Programy bazują na wiedzy:

• • • neurologicznej, a w szczególności na wiedzy o rozwoju układu nerwowego i funkcjonowaniu mózgu;
    • naukach o ruchu (m.in. kinezjologii i neurokinezjologii), które mają na celu:

a)  stymulację mechanizmów rozwojowych,
b) kształtowanie optymalnego funkcjonowanie mózgu przez ruch i specjalne sensoryczno-motoryczne techniki.

    Specyfiką programów jest aktywizacja mechanizmów samoregulacji poprzez stymulację motoryki pierwotnej, czyli schematów odruchów oraz archetypów rozwoju ruchowego danych nam przez przyrodę. 

  Celem programów jest:

   1)  Wykorzystanie neurologicznej wiedzy w celu analizy i zorganizowania terapii rozwoju ruchowego (poziomy, etapy, mechanizmy, procesy, strategie i struktura).

2)  Kreowanie indywidualnych programów integracji układu pierwotnych ruchów z kontrolowanym ruchem i wyższymi funkcjami psychicznymi. Pomoc dzieciom z różnymi deficytami w rozwoju (dysleksją, nadpobudliwością psychoruchową, niestabilnością emocjonalną, autyzmem, opóźnieniem w rozwoju intelektualnym i ruchowym, porażeniem mózgowym).

Jak to działa?

      Jest to najważniejsze i najczęściej zadawane pytanie. Zacznijmy więc od podstaw – czym jest odruch i dlaczego wybraliśmy odruchy jako główne narzędzie w pracy z różnymi wyzwaniami rozwojowymi? Co przychodzi nam do głowy w pierwszej kolejności, kiedy słyszymy hasło „odruch”? Pewnie większości z nas do głowy przyjdzie gabinet neurologa, słynny gumowy młoteczek, uderzenie pod kolano… Ale odruch jest zjawiskiem bardziej skomplikowanym, niż mogłoby się to wydawać.

Pełna definicja odruchu brzmi: 

       Odruch to upośredniczona przez system nerwowy reakcja układu „ciało-mózg”, powstająca w odpowiedzi na drażnienie receptorów na skórze, ścięgnach, mięśniach określonego obszaru ciała, błony śluzowej, źrenicy. (Lew Wygotski)

       To jednak nie wszystko. Odruchy, lub reakcje odruchowe można dodatkowo podzielić na kilka podstawowych grup. Takich jak:

1)   Ogólną zdolność organizmu do reagowania na bodźce:

a)  świata zewnętrznego (dźwiękowe, świetlne, dotykowe, węchowe);

b) środowiska wewnętrznego (zmiana składu chemicznego krwi, podrażnienie organów wewnętrznych itd.). Odpowiedzią na dowolny bodziec są skurcze mięśni, prowadzące do ruchu, lub sekrecja gruczołów (wydzielanie śliny, soku żołądkowego itp.).

2) Pewien „program” pierwotnych ruchów i działań, pozwalających organizmowi przetrwać w danych warunkach. W tym przypadku mowa jest o odruchach bezwarunkowych, wrodzonych.
3) Uwarunkowana reakcja (wyuczone, nabyte).
4) Specyficzne odruchy – reakcje, dla których sygnałem jest słowo (mowa)

Nawet wiedząc już czym są odruchy, nadal nie mamy odpowiedzi na pytanie: „Jak to może pomóc mojemu dziecku?”.

Mówiąc o koncepcji integracji odruchów niemowlęcych, nie można nie wspomnieć o koncepcji dr Paula D. MacLean’a.

Koncepcja ta nazywa się „The triune brain concept” i jest jednym z podstawowych elementów pracy ze schematami odruchów i mechanizmami obronnymi.

W dużym skrócie koncepcja ta przedstawia nasz mózg jako trzy części: Tyłomózgowie, Śródmózgowie i Wyższe Partie Mózgu. Każda z wymienionych części pełni swoją odrębną funkcję.

    Tyłomózgowie (R COMPLEX – SURVIVAL PROTECTION) odpowiada za przetrwanie organizmu oraz wybór podstawowych strategii zachowania (walka lub ucieczka). Odpowiadając za nasze przetrwanie, Tyłomózgowie jest pewnego rodzaju „domem” dla wszelkich mechanizmów obronnych, danych nam przez naturę. Wśród owych mechanizmów mieszczą się i nasze odruchy.

    Śródmózgowie (LIMBIC SYSTEM – EXPERIENCE JOY SURVIVAL) odpowiada przede wszystkim za rozwój strefy emocjonalnej oraz rozwój podstawowego programowania ruchu i pamięci kinestetycznej.

   Wyższe Partie Mózgu (NEOCORTEX – LEARNING & DEVELOPMENT GROWTH) odpowiadają za nasz rozwój umysłowy (pamięć, mowę, czytanie, pisanie itd.) i rozwój psychiczny (np. kontrola zachowania, twórczość itd.).Każda z wymienionych części mózgu pełni funkcje swego rodzaju filtrów. Bodźce z otaczającego świata w postaci sygnałów trafiają najpierw do tyłomózgowia, później do śródmózgowia i na sam koniec do wyższych partii mózgu. „Problem” zaczyna się wtedy, gdy w naszym układzie nerwowym coś pracuje niezgodnie z prawidłowym kierunkiem rozwoju (np. zespół genetyczny, organiczne uszkodzenia, nadwrażliwość czy inne). Wtedy nasze tyłomózgowie zaczyna pracować coraz aktywniej, żeby ochronić nasz organizm przed urazem i spełnić swoją funkcję przetrwania. Najczęściej skutkuje to tym, że sygnały z otoczenia są zablokowane już w pierwszym „filtrze” i po prostu nie docierają wyżej.  Wyobraźmy sobie prostą sytuację – uczymy dziecko pisania literek. Nie idzie nam zbyt dobrze, czas mija, a postępy są wciąż minimalne.

Co może być tego przyczyną? Jeżeli spojrzeć trochę głębiej, to najczęściej można odnaleźć przyczyny w funkcjonowaniu naszego układu nerwowego. Najciekawsze jest to, że da się to zobaczyć na poziomie ruchów. Jak już wspominaliśmy wyżej, w naszym tyłomózgowiu mieszczą się mechanizmy ochronne i odruchy, które się uaktywniają dzięki nadaktywnej pracy tyłomózgowia i występują najczęściej w postaci skurczy mięśni, reakcji ścięgien lub ruchów niekontrolowanych.Stosując diagnozę schematów odruchów, można sprawdzić, które z mechanizmów ochronnych są najbardziej aktywne, a także które z określonych archetypów rozwojowych (lub schematów ruchowych) nie rozwinęły się prawidłowo. Integracja odruchów jest procesem pomagającym naszym dzieciom osiągnąć wyższy poziom w rozwoju ruchowym i umysłowym. Niezintegrowany odruch cały czas obciąża pracę rozwojową mózgu. Dlatego w naszym programie wspomagania rozwoju lub przeszorowania schematów odruchów funkcjonujących nieproduktywnie lub nieprawidłowo zawarta jest ich odpowiednia motoryczna korekcja lub sensoryczno – motoryczna integracja. Określony bodziec powinien wywołać odpowiednią reakcję stworzoną i sprawdzoną przez naturę w ciągu tysięcy lat.

Druga funkcja odruchów to umożliwienie samego procesu rozwojowego, czyli rozwijanie wyższych umiejętności i zdolności, opiera się na naturalnych programach, np.: reakcja zainteresowania oparta na poznawczym odruchu orientacyjnym  Pawłowa, wyrażanie radości – na odruchu Landau i odruchach ekspresji twarzy. Aby odruch mógł wspierać rozwój proponujemy w naszym programie ćwiczyć go i tworzyć jego schematy (różne warianty tego samego odruchu). Wtedy odruch ten  jest  rozpoznawany  przez  mózg,  dojrzewa i integruje się z wyższymi strukturami ruchowymi – ruchami celowymi i kontrolowanymi.

    Właściwy rozwój odruchów uwalnia nas od sztywnych i ograniczonych   schematów ruchowych, impulsywności oraz funkcjonowania jedynie na poziomie przetrwania. Daje nam możliwość wyboru ruchów ukierunkowanych na cel, który chcemy osiągnąć.Podsumowując: pracując z integracją schematów odruchów i mechanizmów ochronnych, możemy dotrzeć wprost do tyłomózgowia, obniżyć nadaktywność obrony, doprowadzając ją do adekwatnego poziomu i otworzyć drogę dla lżejszej i przyjemniejszej nauki i kształtowania rozwoju naszych dzieci – zarówno rozwoju ruchowego, jak i psychicznego.